OLIJFBOOM - OLEA EUROPAEA (Oliviers d'Europe - version française )

De olijfboom – Olea europaea maakt deel uit van de Oleaceae (Olijfboomfamilie) en bestaat meer dan dertig botanische soorten en een 80 tal gecultiveerde soorten die vooral in Zuid-Europa en Noord-Afrika traditioneel een zeer belangrijke cultuurplant zijn, al zijn ze thans wel op bijna alle continenten terug te vinden.

Olijfboom = symbool voor vrede, wijsheid, overvloed

Reeds duizenden jaren is de olijfboom een symbool voor wijsheid , vrede en overvloed en volgens de mythologie was het de godin Pallas Athena die aan de stad Athene de boom schonk , daarom vind je op de Acropolis nog steeds een olijfboom staan.

Bij de olympische spelen kregen de winnaars een lauwerkrans en deze bestond uit een gevlochten takken van de wilde olijfboom , de eer om gewonnen te hebben was voor de welbegoede atleten meer dan voldoende.

Reeds van 3500 voor Christus tijdens de Minoische beschaving op het eiland Kreta wordt melding gemaakt van het belang van de olijfboom . De olijfboom was in de oudheid vooral een zeer belangrijke voedselbron en dat is hij tot op heden in het Midden-Oosten gebleven, tijdens de Intifada of de opstand in Gaza slaagden palestijen er in maandenlang op een dieet van brood, olijfolie en olijven te overleven. Maar er was meer , olijfolie werd tevens als lampolie gebruikt, werd ook bij het balsemen van lijken toegepast en als geurbalsem. Ook het Christendom kon niet om de olijfolie heen en adapteerde deze bij het heilig oliesel.

Rond 600 voor Christus roept Solon in de vroege Atheense democratie een wet uit die het kappen van olijfbomen simpelweg verbiedt. En in Kreta werden restanten van een olijfpers van 1600 voor Christus gevonden…

Olijfboom als decoratieve kuipplant

Maar los van de beladen traditie, historie en productieve waarde heeft de olijfboom ook een bijzonder decoratieve waarde.

Hij heeft een bijzonder architecturaal en grillig silhouet, geen twee olijfbomen zijn identiek, hij wordt ook honderden jaren oud en met de leeftijd stijgt zijn bijzonder karakter . Hij heeft ook een bijzonder attractief blad, smal en grijsgroen en vaak komt het ons bekend voor , wellicht omdat het zo goed om een wilgenblad lijkt. In warme zomers worden we vergast op een zee van bloemen waar tal van insecten gretig op af komen en met wat geluk verschijnen eind van de zomer de eerste olijven.

Winterhardheid van olijfbomen

De meeste olijfbomen zijn niet 100% winterhard, ook de verhalen over de honderden jaren oude olijfbomen die iedere harde winter wel doorstaan zijn larie.., wie het niet gelooft en ooit het mooie olijbomenbos in Paradisio gezien heeft, met tientallen eeuwenoude exemplaren en enkele jaren na 2-3 stevige winters terugging , zag enkel nog enkele stronken met wat uitschot aan de voet van de boom.

Maar niet getreurd, liefhebbers van exoten houden wel bananenplanten en subtropische palmen in leven. Olijfbomen dienen eerst en vooral op een beschutte zonnige standplaats te komen , het is vooral in koude winters belangrijk ze tegen uitdrogende Oosten en Noordenwinden te beschermen, een beschutte standplaats op het zuiden, al dan niet kunstmatig beschermd tegen de wind kan wonderen doen. Tot temperaturen van -10 ° Celsius houdend goed gevestigde olijfbomen het wel even uit en mits enige bescherming met vliesdoek of een constructie met noppenfolie waar ze toch nog zon en voldoende lucht krijgen houden ze het nog heel wat langer vol. Persoonlijk hebben we reeds jaren geleden eerst een potlood dik olijfboompje gedurende 10 jaar opgekweekt als kuipplant en nadien tegen de zuidergevel in volle grond geplant. Het enige jaar dat hij echt wat bladeren verloren heeft was in 2011 toen de winter reeds midden november toesloeg en dit voor bijna 2 maanden aan een stuk onder O°C. Maar in het voorjaar was van de winterschade reeds niets meer te merken. Het gekke is hoe warmer je olijfboom staat, hoe dikker zijn bast wordt en hoe beter winterhard hij wordt.

De Olijfboom is een bladhoudende - wintergroene plant en heeft ook in de winter licht nodig .

Staat je olijfboom in een grote kuip of plantenbak en wens je die in de winter in een serre, veranda of andere ruimte onder te brengen - hou er dan voldoende rekening mee dat je olijfboom een wintergroene bladhoudende plant is en deze dus ook in de winter voldoende licht moet krijgen - bij te donkere standplaats - zal onvermijdelijk ook bladval optreden . Indien nodig kan je boven je plant speciale plantenlampen of Uv lampen hangen en deze met een timer laten werken en zo het nodige extra licht aan je olijfboom bezorgen. Zorg er voor dat de boom ook een 8-9 uur rust krijgt (donker - zonder licht) .

 

Verzorging van de olijfboom

1. Standplaats : olijfbomen houden van een zonnige beschutte standplaats , waar ze in de winter beschermd staan tegen koude oosten- en noordenwinden. Ze houden ook niet van natte voeten, is de standplaats vooral in de winter te nat - zet ze dan iets hoger.

2. Grondsoort : De olijfboom is geen veeleisende boom, hij kan zowel in arme grond als in rijke grond aangeplant worden, van nature houdt hij wel van een kalkrijke bodem die goed gedraineerd is ! Overbemesten heeft geen enkele zin want dit zal enkel een explosie aan vegetatieve groei teweeg brengen en ten koste zijn van de bloei en de vruchten. De meeste bloemen en vruchten bekom je op een arme bodem !

3. Watergift : volwassen olijfbomen hebben een bijzonder goed ontwikkeld wortelgestel en kunnen net als druivelaars hun water zeer ver en diep uit de grond halen . Jong aangeplante bomen zullen net als iedere andere boomsoort de eerste jaren extra aandacht nodig hebben. Staat de boom in volle grond, geef dan in de warme en droge maanden minstens 1 x per week water goed water , dwz niet een tiental seconden met de tuinslang besproeien maar echt enkele tientallen liters geven, uiteraard afhankelijk van de grootte van de boom en de droogte en warmte van het moment.

Olijfbomen in pot dienen eerst en vooral onderaan van een zeer goede drainage laag voorzien te worden, zodat overtollig water steeds weg kan , overtollig water in de onderschotel mag je na 1 uur verwijderen .Afhankelijk van de grootte van de boom kan je in hele droge en warme periodes tweemaal tot driemaal per week dienen water te geven.

4 Bemesting : in volle grond zal een olijfboom weinig bemesting nodig hebben , hij groeit immers van nature goed op arme grond, en geeft daar de meeste bloemen en opbrengst. Het volstaat om in de lente een handjevol (voor jonge boom) of 2 handen vol ( grote boom) organische meststof toe te dienen . Volgens de universiteit van California volstaat een meststof met een NPK die voor geen enkel cijfer boven de 10 gaat en ongeveer gelijk is voor ieder onderdeel. Maar de gewone organische mest die je voor je andere planten gebruikt voldoet zeker ook, zolang hij maar langzaam werkend is. Planten in pot zou je in de maand juli nog eens een extra mest kunnen geven, maar zeker niet later, want we willen dat onze olijfboom goed afhart en klaar raakt voor de aankomende winter.

5. Snoeien : in principe hoeft de olijfboom weinig snoei, wel kan je na de ergste vorstperiode, wortelschot (zuigkarpers) wegsnijden en waterloten (recht omhooggaande takken) wegsnoeien.

6. Wat als je olijfboom tijdens of kort na de winter al zijn bladeren verloren heeft ?

Een olijfboom is een mediterane plant, hij kan makkelijk wat graden vorst aan maar is in zijn gebied van herkomst zelden blootgesteld aan weken of maanden vorst, waarbij het kwik overdag niet boven nul komt en de zon niet eens flink uitpakt tijdens de dag. Hij is bladhoudend en moet dus steeds (hoe weinig ook ) vocht kunnen opnemen om de verdamping langs de bladeren te compenseren.., als we overdag even boven het vriespunt gaan met een lekker zonnetje , is er weinig aan de hand, blijft het echter langdurig vriezen dan moeten we hem beschermen tegen uitdroging door in te pakken met vliesdoek of nog handiger met een beschermhoes. Doen we dit niet dan heeft onze boom maar een kans om zich te redden en dat is van zijn bladeren zien af te komen In de lente moet je dan gaan controleren hoe erg de schade is, gewoon even met de nagels van je vinger over de bast krassen en is die nog groen, dan is er goede hoop, is het bruin en dor, dan is deze tak alvast verloren. Meestal zijn het slechts de minder afgeharde (jonge takken en toppen ) takken die te lijden hadden. Rond tenlaatste juni moet je normaal al weer volop jong blad te voorschijn zien komen.

 

Olijfbomen koop je best bij een gespecialiseerde exoten kwekerij : zij kunnen u de nodige uitleg verstrekken, gebaseerd op jarenlange ervaring .

 

Verkooppunten :

Exotenkwekerijen in Belgie - klik hier

Exotenkwekerijen in Nederland - klik hier

Exotenkwekerijen - enkel voor professionelen - groothandel - géén particuliere verkoop - klik hier

Exoten - plantenwebwinkels - online verkoop: - klik hier

 

Olijfboom soorten - Olea Europaea - rassen

Arbequina : herkomst Puglia – kleine olijfboomsoort, middelkrachtige groeier, treurende vorm, redelijk vorst resistent , goede bestuiver, zelfbestuivend, goed voor olie en olijven, goed zout tolerant

Coratina - sterke soort, hoge vorstresistentie

Frantoio -herkomst: Toscanië - matig sterke soort, matig tot lage vorstresistentie , zelffertiele soort, goede bestuiver, de olijven geven een aromatische fruitige olie

Kalamata - herkomst - Peloponesos (Griekenland) , traaggroeiende boom (hoogte tot 8m - breedte 5m ) -de olijven zijn langwerpig en hebben een aromatische vlezige smaak, ze worden als ze paarszwart van kleur zijn geoogst.

Leccino - herkomst: Toscanië: zeer sterke olijfboom soort, goed koude en vorst-resistentie, licht buigende habitus, algemeen verspreid, zeer populair, goede olie en olijfproducent, zelfsteriel, heeft goede bestuiver nodig.

Maurino - herkomst: Toscanië, dit is een kleine, redelijk harde olijfboomsoort, die vooral als bestuiver voor de zeer productieve rassen aangewend wordt, kleine groene olijfjes, zeer goede bestuiver van Leccino en Frantio

Pendolino – herkomst Toscanië : matig sterke soort, matige vorstresistentie, treurende vorm, compact , goed voor kleine ruimtes, heeft bestuiver nodig

Picholine - herkomst Zuid-Frankrijk (De Gard) - typische groene coctail- olijf, de boom is slechts gedeeltelijk zelf fertiel en heeft baat bij een extra bestuiver zoals bv. Leccino. Als jonge boom matig winterhard, goed beschutten en in de winter beschermen, op oudere leeftijd kan hij wel een -14 °C aan.

Angladau – ook wel Verdale de Carpentras of Beruguette genoemd – typische olijfboom uit de streek van de Vaucluse , goed resistent tegen Mistral en gure winden , terug te vinden tot aan de voet van de mont Ventoux . Typische eetolijf – vlezig groen .

Cailletier (Pendoulier, Pleureur, Grassenc )– ‘Nicoise’ -: olijfsoort – cultivar , veel voorkomend in de Alpes maritimes in Zuid-Franrijk, de streek rondom Nice en een belangrijk ingredient in de salade NiÁoise. – ietwat gevoelig voor de olijffruitvlieg, zelffertiel, goed droogte resistent, matig koude resistent. – bruinzwarte olijven bij rijpheid.

Amellau – niet vaak gekweekt, heeft geen grote opbrengst , maar een zeer subtiele olijf met bijzondere smaak , parfum en structuur, wordt vaak vermengd met andere olijven om een aroma aan de olie te geven. Deze olijfboom groeit nog in het zuidwesten van Frankrijk.

 

ALFABETISCH OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE - BOMEN GESLACHTEN (GENUS )

Olijfbomen kunnen honderden en zelfs meer dan 1000 jaar oud worden- het is vooral tijdens de Minoische beschaving op het eiland Kreta dat de olijfboom echt gecultiveerd werd en vandaar ook zijn naam Olea Europaea - De thans voor productie gebruikte olijfbomen behoren tot de Olea Europaea sativa .

Olijfbomen kunnen makkelijk in kuip of plantenbakken gekweekt worden , het is wel geen lachertje om deze te verplaatsen ...

In mei vormen zich de bloemen, die heel wat insecten , zweefvliegen en bijen aantrekken

De bloemen gaan in ons klimaat meestal pas eind mei of begin juni open , ze zijn klein, geel-groenig wit en geurend.

Het verschil tussen groene, bruine en zwarte olijven zit hem in de pluktijd, groene olijven worden onrijp geplukt, bruine rijp en zwarte overrijp.

Wie van olijfbomen houdt zal ongetwijfeld ook de charme van de vijgenboom - Ficus carica niet kunnen weerstaan, diverse soorten hebben zich zeer goed aan ons klimaat aangepast en leveren ieder jaar een behoorlijke oogst overheerlijke vijgen. - Meer info